Sơ Cứu Người Bị Rắn Cắn: Phân Biệt Độc Tính, Cách Xử Lý Đúng

Khu vực: Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang, Tây Ninh, Hồ Chí Minh, Bình Định, Đắk Lắk, Phú Thọ, Hà Nội, Hải Phòng … các các tỉnh thành khác liên hệ ngay DICHVUDIETMOI.NET

I. Tại Sao Sơ Cứu Người Khi Bị Rắn Cắn Lại Quan Trọng?

Khi bị rắn cắn, đặc biệt là rắn độc, từng phút giây đều vô cùng quý giá. Việc sơ cứu kịp thời và đúng cách có thể làm chậm quá trình hấp thụ nọc độc vào cơ thể, tăng cơ hội sống sót và giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng. Ngay cả khi bị rắn không độc cắn, việc sơ cứu vẫn cần thiết để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và giảm đau, lo lắng cho nạn nhân. Một bước quan trọng trong sơ cứu ban đầu là cố gắng phân biệt (một cách thận trọng và từ xa) các dấu hiệu có thể gợi ý về việc liệu con rắn có độc hay không, vì điều này có thể ảnh hưởng đến các bước xử lý tiếp theo. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là nhanh chóng liên hệ các dịch vụ y tế khẩn cấp (115) hoặc đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị chuyên môn. Trong những tình huống khẩn cấp liên quan đến động vật nguy hiểm, việc liên hệ các chuyên gia kiểm soát dịch hại có kinh nghiệm cũng có thể hữu ích trong việc xác định và xử lý tình huống an toàn.

II. Phân Biệt Rắn Độc và Rắn Không Độc (Các Dấu Hiệu Nhận Biết)

Chi tiết phân biệt từng loại Rắn Tại đây

Trong trường hợp các bạn không tìm kiếm được thôn tin và phân biệt được loại rắn để tiến hành sơ cứu người bị rắn cắn, có thể tiến hành chụp hình ảnh nếu có thể gửi thông tin trên nhóm để nhận được thông tin cụ thể nhanh nhất,  Nhận dạng Rắn và Sơ cứu Rắn cắn tại Việt Nam 1.0 (click vào đây để chuyển đến nhóm)

Việc nhận biết rắn độc và rắn không độc có thể giúp định hướng sơ bộ các bước xử lý, nhưng cần nhớ rằng không phải lúc nào các dấu hiệu này cũng chính xác tuyệt đối. Dưới đây là một số đặc điểm thường được dùng để phân biệt:

• Dấu hiệu nhận biết rắn độc thường gặp:

  • Đầu: Thường có hình tam giác hoặc hình thoi (bẹt), rõ ràng phân biệt với cổ.
  • Mắt: Con ngươi thường có hình elip dọc (giống mắt mèo).
  • Răng độc: Có thể để lại một hoặc hai vết răng lớn hơn các răng khác.
  • Màu sắc và hoa văn: Một số loài rắn độc có màu sắc sặc sỡ hoặc hoa văn đặc trưng (ví dụ: cạp nia có khoang đen trắng rõ rệt).
  • Hành vi: Một số loài rắn độc có thể hung dữ và tấn công khi bị đe dọa.

• Dấu hiệu nhận biết rắn không độc thường gặp:

  • Đầu: Thường có hình bầu dục hoặc thon dài, không rõ ràng phân biệt với cổ.
  • Mắt: Con ngươi thường tròn.
  • Vết cắn: Thường để lại nhiều vết răng nhỏ, hình vòng cung.
  • Màu sắc: Thường ít sặc sỡ hơn.
  • Hành vi: Thường nhút nhát và cố gắng trốn tránh khi gặp người.

Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không cố gắng bắt hoặc tiếp cận quá gần con rắn để xác định loài nếu bạn không có kiến thức và kinh nghiệm. Sự an toàn của bạn và nạn nhân luôn là ưu tiên hàng đầu. Hãy ghi nhớ màu sắc, kích thước và hình dáng của con rắn từ xa nếu có thể, để cung cấp thông tin này cho nhân viên y tế sau này.

III. Hướng Dẫn Sơ Cứu Chi Tiết Cho Người Bị Rắn Cắn

• Các bước sơ cứu chung (áp dụng cho cả trường hợp nghi ngờ rắn độc và rắn không độc):

  1. Giữ nạn nhân bình tĩnh: Hãy trấn an người bị cắn, bảo họ nằm yên và hạn chế cử động. Sự lo lắng và vận động có thể làm tăng nhịp tim, khiến nọc độc (nếu có) lan nhanh hơn trong cơ thể.
  2. Đặt nạn nhân nằm yên: Nếu có thể, hãy đặt vùng bị cắn thấp hơn tim để làm chậm sự di chuyển của nọc độc về tim.
  3. Cởi bỏ đồ trang sức và nới lỏng quần áo: Tháo bỏ nhẫn, vòng tay, đồng hồ ở vùng bị cắn và nới lỏng quần áo chật để tránh gây chèn ép khi vết thương sưng lên.
  4. Rửa vết thương nhẹ nhàng: Rửa vết cắn bằng xà phòng và nước sạch. Có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn nhẹ nếu có.
  5. Băng khô vết thương: Sử dụng gạc sạch hoặc vải sạch để băng nhẹ vết thương.
  6. Bất động vùng bị cắn: Sử dụng nẹp (nếu có) hoặc băng vải để cố định vùng bị cắn, giúp hạn chế cử động.
  7. Theo dõi sát sao các dấu hiệu sinh tồn: Quan sát nhịp thở, mạch, ý thức của nạn nhân. Ghi lại thời gian bị cắn và bất kỳ triệu chứng nào xuất hiện.
  8. Gọi cấp cứu 115 hoặc nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất: Đây là bước quan trọng nhất. Hãy thông báo cho nhân viên y tế về việc bị rắn cắn và mô tả con rắn (nếu nhớ).

• Sơ cứu đặc biệt cho trường hợp nghi ngờ rắn độc cắn:

  1. Băng ép bất động (nếu được hướng dẫn và biết cách thực hiện đúng): Biện pháp này nhằm mục đích làm chậm sự lan tỏa của nọc độc theo đường bạch huyết. Sử dụng băng thun rộng (khoảng 5-10cm) băng chặt vừa phải, bắt đầu từ phía trên vết cắn (gần tim hơn) xuống đến hết chi bị cắn. Băng đủ chặt để hạn chế lưu thông bạch huyết (bạn vẫn có thể luồn một ngón tay giữa băng và da) nhưng vẫn còn mạch đập ở phía dưới vết băng. Không băng quá chặt gây tắc nghẽn mạch máu. Lưu ý quan trọng: Hiện nay, hiệu quả và cách thực hiện băng ép bất động vẫn còn nhiều tranh cãi và cần được hướng dẫn cụ thể bởi nhân viên y tế. Nếu bạn không chắc chắn về cách thực hiện đúng, hãy ưu tiên các bước sơ cứu chung và nhanh chóng đưa nạn nhân đến bệnh viện.
  2. Không cố gắng rạch hoặc hút nọc độc: Các biện pháp này thường không hiệu quả, có thể gây nhiễm trùng, tổn thương thêm và làm tăng nguy cơ nọc độc xâm nhập vào máu người sơ cứu.
  3. Không chườm đá hoặc chườm nóng lên vết cắn: Việc chườm đá có thể làm co mạch máu, làm chậm lưu thông máu và có thể gây hại. Chườm nóng cũng không được khuyến khích.
  4. Không sử dụng garo (thắt chặt động mạch): Biện pháp này cực kỳ nguy hiểm và chỉ được thực hiện bởi nhân viên y tế trong những tình huống đặc biệt và có chỉ định. Garo có thể gây thiếu máu cục bộ và dẫn đến hoại tử chi nếu không được nới lỏng kịp thời.

• Sơ cứu cho trường hợp nghi ngờ rắn không độc cắn:

  1. Thực hiện đầy đủ các bước sơ cứu chung đã nêu.
  2. Theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng tại vết cắn (sưng, nóng, đỏ, đau, có mủ).
  3. Đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được kiểm tra và tiêm phòng uốn ván nếu cần thiết.

IV. Những Điều Tuyệt Đối Tránh Khi Sơ Cứu Người Bị Rắn Cắn

• Không cố gắng bắt hoặc giết rắn: Điều này có thể khiến bạn hoặc người khác bị cắn thêm. Hãy giữ an toàn cho bản thân và nạn nhân.
• Không di chuyển nạn nhân quá nhiều nếu không cần thiết: Cử động có thể làm tăng tốc độ lan tỏa của nọc độc.
• Không cho nạn nhân uống rượu, bia hoặc các chất kích thích: Những chất này có thể làm tăng nhịp tim và ảnh hưởng đến quá trình điều trị.
• Không tự ý dùng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ: Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm.
• Không trì hoãn việc đưa nạn nhân đến cơ sở y tế: Đây là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả điều trị, đặc biệt với rắn độc cắn.

V. Khi Nào Cần Gọi Cấp Cứu hoặc Tìm Đến Chuyên Gia?

• Khi bạn nghi ngờ hoặc xác định chắc chắn là rắn độc cắn.
• Khi nạn nhân có các triệu chứng toàn thân nghiêm trọng như khó thở, buồn nôn, chóng mặt, sưng phù lan rộng nhanh chóng, rối loạn ý thức.
• Khi bạn không chắc chắn về loại rắn đã cắn.
• Trong các tình huống khẩn cấp liên quan đến động vật nguy hiểm, việc liên hệ với các đơn vị chuyên nghiệp về kiểm soát dịch hại hoặc cứu hộ động vật cũng có thể cung cấp sự hỗ trợ cần thiết bên cạnh việc chăm sóc y tế.

VI. Kết Luận

Sơ cứu đúng cách khi bị rắn cắn là một kỹ năng quan trọng mà mọi người nên trang bị. Việc phân biệt sơ bộ loại rắn (nếu có thể và an toàn) và tuân thủ các bước sơ cứu cơ bản có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và biến chứng. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị chuyên môn kịp thời. Đừng chủ quan và luôn ưu tiên sự an toàn lên hàng đầu.